شرکت تعاونی(Co-operative) مشارکتی است که عده‌ای از افرادی که هم‌صنف یا تناسبی مشابه دارند مثلاً همسایه، دوست، خویشاوند یا همشهری هستند برای دستیابی به منافع مشترک گردهم می‌آیند و در حقیقت بهم کمک می‌کنند و برای تهیه مسکن یا خرید مایحتاج یا کسب اعتبار و وام تعاونی درست می‌کنند، سرمایه معینی را درمیان می‌گذارند و دسته‌جمعی مشکل را حل مینمایند. در واقع اعضای شرکت در کنار یکدیگر، جمعیتی کوچک را پدید می‌آورند که بعنوان مثال در تهیه کالاهای مورد نیاز اعضا، با جمع‌آوری پول جزئی که هر عضو می‌پردازد کالای مورد احتیاج اعضا را از دست اول خریداری و به همان قیمت تمام شده یا سود خیلی جزئی به اعضا می‌فروشد و به ین طریق واسطه‌های غیر ضروری در کسب و تجارت و صاحبان این گونه مشاغل کاذب حذف می‌گردند.
در شرکت تعاونی ممکن است اعضا دارای سرمایه و سهم یکسان از سود نداشته باشند اما هرعضو بدون توجه به درصد سهامش، یک رای دارد و نسبت سهام به رای وجود ندارد. درواقع تعاونی، متکی به اعضاء است نه به سرمایه (منبع: ویکیپدیا Wikipedia)
انواع شرکت های تعاونی:
۱- شرکت تعاونی تولیدی: شرکتی است که به منظور اشتغال در امور مربوط به کشاورزی، دامداری، دامپروری، پرورش و صید ماهی، شیلات، صنعت، معدن، عمران شهری، روستائی، عشایری و نظایر اینها فعالیت مینماید و مجموعاًَ یک واحد تولیدی را در آن اداره مینمایند.
۲- شرکت تعاونی توزیعی: شرکتی است که در امور مربوط به تهیه و توزیع کالا، مسکن، خدمات و سایر نیازمندیهای اعضاء فعالیت مینماید. آن دسته از شرکتهای تعاونی که فعالیت آنان تواماًَ تولیدی و توزیعی باشد را شرکت تعاونی تولیدی و توزیعی نامند.
شرکتهای تعاونی تولیدی مانند دامداران،کشاورزان، پرورش دهندگان زنبور عسل یا صاحبان صنایع و هر گروهی دیگر که در رده تولیدی نام برده شده‌اند، در صورت تشکیل تعاونی برای تامین نیازهای خود از نوع تعاونیهای توزیعی (تامین کننده نیازتولید کنندگان) محسوب می‌شوند.
انواع شرکت های تعاونی از لحاظ نوع عضویت:
۱ - شرکت تعاونی عام: شرکتی است که عضویت در آن برای همه آزاد می‌باشد، تعداد اعضاء در این تعاونیها حداقل ۵۰۰ نفر و براساس نوع تعاونی که وزارت تعاون تعیین کرده مشخص می‌شود.
۲ - شرکت تعاونی خاص: شرکتی است که عضویت درآن برای گروهی خاص مانند کارگران، دانشجویان، کشاورزان، زنان، پزشکان، وکلای دادگستری، اعضاء هر صنف و مشاغل خاص و نظایر اینها با رعایت شرایط آزاد تعیین می‌شود.
انواع شرکت های تعاونی برحسب گرایش:
- کشاورزی
- صنعتی
- معدنی
- خدماتی
- مسکن
- فرش دستباف
- تامین کننده نیاز تولید کنندگان
- تامین کننده نیاز مصرف کنندگان
- اعتبار
- حمل و نقل
- چند منظوره
- منابع طبیعی
شرایط و ضوابط ثبت شرکت تعاونی:
شرکت تعاونی حداقل با ۷ نفر عضو می‌تواند تاسیس شود که شرایط قانونی را برای عضویت در شرکتهای تعاونی داشته باشند. از جمله تابعیت ایرانی، نداشتن ممنوعیت قانونی و حجر، و در شرکتهای تعاونی مشابه عضو نباشد.
شرکت تعاونی توسط هیئت موسس تاسیس می‌شود و پس از آن از کسانی که شرایط عضو شدن را دارند دعوت می‌کند. هیات موسس پس از تهیه طرح و اساسنامه و دیگر مشخصات تعاونی اقدام به دریافت موافقت نامه تشکیل تعاونی از وزارت تعاون مینماید و پس از دریافت اجازه نامه ثبت شرکت تعاونی از وزارت تعاون، شرکت را ثبت مینماید، پس از آن پروانه تاسیس شرکت تعاونی بوسیله وزارت تعاون صادر می‌شود.
اعضا در جلسه مجمع عمومی عادی، اعضای هیئت مدیره و بازرس‌های شرکت تعاونی خود را انتخاب می‌کنند.
در شرکتهای تعاونی همه با هم برابرند و همه همکار یکدیگرند و از نظر نژاد، زبان، رنگ پوست، ملیت، شغل و غیره هیچکدام از اعضاء بردیگری برتری ندارند. همچنین رشته تعاون و رفاه در دانشگاه های کشور دانشجو می پذیرد.
مدارک مورد نیاز جهت ثبت تعاونی:
- کپی شناسنامه، کارت ملی و مدارک تحصیلی موسسین
- گواهی پایان خدمت نظام وظیفه عمومی یا معافیت
- برگ عدم سوء پیشینه موسسین
- مجوز اداره کل تعاون یا اداره تعاون شهرستان ذیربط(تصویر موافقتنامه تشکیل)
- اساسنامه تصویب شده شرکت تعاونی در اولین مجمع عمومی عادی (۳ نسخه)
- آگهی دعوتنامه تشکیل اولین مجمع عمومی عادی فرم شماره ۳ (۳ نسخه)
- صورتجلسه اولین مجمع عمومی عادی دال بر تصویب اساسنامه و انتخابات اولین هیئت مدیره و بازرسی یا بازرسان فرم شماره ۴ (۳ نسخه)
- رسید پرداخت سرمایه شرکت طبق اساسنامه به صندوق تعاون (۳ نسخه)
- لیست اسامی و اعضاء حاضرین در اولین مجمع عمومی عادی فرم شماره ۵ (۳ نسخه)
- لیست اسامی و مشخصات و نشانی کلیه اعضاء و سهامداران تعاونی فرم شماره ۷ (۳نسخه)
- صورتجلسه اولین هیئت مدیره دال بر انتخاب رئیس، نایب رئیس و منشی هیئت مدیره و تعیین مدیر عامل و تعیین صاحبان امضای مجاز (فرم شماره ۶)(۳ نسخه)
- لیست و مشخصات اعضای هیئت مدیره، بازرسان و مدیرعامل و همینطور اعضای علی البدل(فرم شماره ۴) به همراه تصویرشناسنامه وآخرین مدرک تحصیلی آنها کلیه مدارک فوق توسط ثبت شرکت تندیس مهان آماده می گردد.
پس از ارائه مدارک مربوط به موسسین شرکت تعاونی به ثبت شرکت تندیس مهان، کلیه مراحل انجام شده و در نهایت پس از یک هفته موافقت نامه اداره تعاون اعلام می گردد. سپس پس از مطلع شدن متقاضیان، اقدامات کلی و پایانی ثبت تعاونی توسط ثبت شرکت تندیس مهان انجام می گیرد.